HDL Kolesterol Ne Demektir, HDL Kaç Olmalıdır, HDL Yüksekliği / Düşüklüğü Nasıl Anlaşılır

HDL Nedir?

Kötü kolesterol (LDL), iyi kolesterol (HDL), Peki fark nedir? HDL kolesterol iyi kolesteroldür. Bu yardımsever radikal temizleyici, kan dolaşımı ile birlikte hareket etmektedir. Bunu yaparken de zararlı kötü LDL kolesterolü ait olmadıkları yerlerden çekip çıkartmaktadırlar. Yüksek HDL seviyesi kalp hastalıkları riskini azaltmakta, düşük HDL seviyesi ise artırmaktadır.

HDL Kolesterol Ne Demektir, HDL’ yi Bu Kadar İyi Yapan Nedir?

HDL (high-density lipoprotein) yüksek yoğunluklu lipoprotein anlamına gelmektedir. İyi kolesterolün her bir parçası, bir kolesterol merkezini çevreleyen lipoprotein çemberini barındıran mikroskobik bir sıvı damlasıdır. İyi kolesterol (HDL) partikülü, diğer kolesterol partikülleriyle kıyaslandığında daha yoğundur. Bu yüzden yüksek yoğunluklu denilmektedir.

Kolesterol tamamen kötü değildir. Aslında, kolesterol temel bir yağdır. Vücudunuzdaki her bir hücrede stabilite sağlar.

Kan dolaşımı boyunca yol alabilmek için, kolesterol lipoprotein denen yardımcı moleküller tarafından taşınmalıdır. Her lipoprotein taşıyacağı kolesterolü kendi seçer ve taşıdığı kolesterole göre farklı davranır.

Uzmanlar iyi kolesterolün kalp hastalık riskini düşürme yönünde yardımcı olacak çeşitli şekillerde davrandıklarına inanmaktadırlar. Bunlar;

HDL, kötü kolesterol LDL’yi temizler ve yok eder.
HDL, kötü kolesterol LDL’yi yeniden üretildiği karaciğere taşıyarak miktarını azaltır, yeniden kullanır ya da yeniden işleyip kullanışlı hale getirir.
HDL, kan damarlarının iç duvarları için bir savunma ekibi gibi davranır. İç duvarların zarar görmesi kalp krizine ve inmelere yol açan damar tıkanıklığının ilk adımıdır. İyi kolesterol duvarları temizler ve sağlıklı tutar.

İyi Kolesterol HDL Kaç Olmalı?

Bir kolesterol testi ya da lipid paneli İyi kolesterol seviyesini gösterecektir. Peki numaralar ne anlama geliyor?

HDL kolesterol seviyesi desilitrede 60 miligramdan fazla ise yüksek demektir ki bu iyidir.
HDL kolesterol seviyesi desilitrede 40 miligramdan az ise düşük demektir ki bu pek de iyi sayılmaz.

Genel olarak, İyi kolesterol seviyesi yüksek olan kişiler kalp hastalıkları bakımından düşük risk taşımaktadırlar. Düşük iyi kolesterol seviyeli kişiler ise yüksek risk grubundadırlar.

HDL nin düşmesine ne sebep olur

Yüksek yoğunluklu lipoproteinin yani HDL nin düşmesine birçok faktör neden olabilir. HDL kolesterol (iyi kolesterol) kolesterol temizleyicisi olarak iş görmektedir. Kandaki aşırı kolesterolü metabolize edildiği ya da yıkıldığı karaciğere geri taşır.

Bir kişide HDL ne kadar yüksek ise LDL yani kötü kolesterol o kadar düşük olur. Yaşam tarzı faktörleri ve belirli tıbbi rahatsızlıklar HDL kolesterol seviyesinin azalmasına neden olabilmektedir.

Hyperlipidemia (hiperlipidemi – kanda aşırı oranda yağ bulunması) nedir

Hiperlipidemi kişinin HDL seviyesinin düşmesine neden olabilen bir hastalıktır. Hiperlipidemi, normalden düşük olan HDL kolesterol haricinde, yükselmiş kolesterol seviyeleri (kolesterol esterleri, fosfolipidler ve trigliseridler) için kullanılan tıbbi bir terimdir ve kişinin kanında çok fazla yağlı maddeler bulunduğunda oluşur.

Hiperlipidemisi olan bir kişi damar tıkanıklığı (damarın yağ bağlaması) ya da arterlerin duvarlarında plak oluşma durumu açısından yüksek risk taşımaktadır. Damar tıkanıklığı da dolayısıyla kalp hastalığı, inme ve yüksek tansiyona neden olmaktadır. Fazla kilolu ya da obez olmak, belirli ilaçları kullanmak, alkol bağımlılığı, sigara kullanımı ve tiroid yetmezliği, Cushing sendromu ve böbrek hastalığı gibi belirli tıbbi problemler de dahil olmak üzere birçok faktör hiperlipidemiye neden olabilmektedir.

Sağlıklı beslenme ve egzersiz yapmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri, hiperlipidemisi olan insanlar için HDL kolesterol seviyesini yükseltmek için önemli bir tedavi yöntemidir.

Sedanter yaşam (hareketsiz yaşam tarzı)

Sedanter yaşam tarzı HDL kolesterolün düşmesine neden olabilir. Hareketsiz yaşam tarzı kalp kaslarını çalıştırmaz. Eğer kalp aktif olmazsa, gücünü, esnekliğini ve dayanıklılığını kaybedebilir. Sedanter yaşam tarzı, kişinin hem iş hem de evde aktif olmayan bir yaşam sürmesi ve aerobik haftada en az 3 kere 20 dakika boyunca egzersiz bir aktiviteyi devam ettirememesidir.

Blood Chemistry and CBC Analysis kitabının yazarı ve ayrıca natüropati doktoru olan Dicken Weatherby’ a göre sedanter yaşam tarzının HDL seviyesinin düşük olmasıyla bağlantılı olduğunu göstermektedir. Kardiyovasküler ve dayanıklılık egzersizlerini artırmak HDL seviyesini artırmak için etkili bir yoldur.

The American Council on Exercise ya da diğer adıyla ACE, egzersizin yağ ağırlığının azalmasını desteklediğini ve özellikle bel ve karın etrafındaki yağ ağırlığındaki düşüş, HDL kolesterolün artışı ve toplam kolesterol ve LDL kolesterolün azalmasıyla bağlantılı olduğunun altını çizmektedir.

X Sendromu (metabolik sendrom)

X sendromu HDL kolesterol seviyesinin düşmesine neden olabilmektedir. Metabolik sendrom olarak da bilinen X sendromu simultane olarak ortaya çıkan ve kişinin kalp hastalıkları, inme ve diyabet risklerini artıran koşulların toplamıdır.

X sendromu olan bir kişi genellikle yüksek kan basıncı, artmış insülin seviyeleri, diyafram etrafındaki aşırı yağ ve düşük HDL kolesterol gibi anormal kolesterol seviyesi problemleri yaşar. Düşük HDL kolesterolle beraber, X sendromu ile ilgili çok görülen belirtiler, obezite, 120/80 mm Hg ‘ den yüksek kan basıncı, yüksek trigliserid ve kandaki şeker miktarını düzenlemeye yardım eden bir hormon olan insüline karşı direnç olarak ortaya çıkmaktadır.

Belirli risk faktörleri kişinin X sendromuna yakalanma riskini artırabilir, bu faktörler ilerleyen yaş, Hispanik, Asya kökenli, obezite, diyabet geçmişi ve yüksek tansiyon (hipertansiyon), kalp damar hastalığı ve polikistik over sendromu gibi diğer tıbbi rahatsızlıklardır.

İyi Kolesterol (HDL) Düşük İse Ne Yapabilirim?

Eğer iyi kolesterol yani HDL seviyeniz düşükse, HDL’ yi yükseltmek ve kalp hastalığı riskinizi azaltmak için birçok önlem alabilirsiniz.

Egzersiz yapmak: Haftanın çoğu günü 30-60 dakika kadar tempolu yürüyüş gibi aerobik egzersiz yapmak iyi kolesterol seviyenizi artırmada yardımcı olur.
Sigarayı bırakmak: Tütün içmek iyi kolesterol seviyesini düşürür. Sigarayı bırakırsanız HDL seviyeniz artabilir.
Kilo kontrolü: İyi kolesterol seviyenizi yükseltmenin de ötesinde, sağlıklı bir vücut ağırlığına sahip olmak kalp hastalıkları ve birçok başka hastalık risklerini de düşürmektedir.

Belirli durumlarda, doktorunuz kolesterol seviyenizi iyileştirmeniz için ilaç tedavisi önerebilir. Unutmayınız ki kolesterol dışında kalp hastalıklarına sebep olan birçok faktör vardır. En önemlileri, diyabet, yüksek kan basıncı, obezite ve genetik faktörlerdir.

Çünkü çok fazla faktör kalp hastalıklarına sebep olur, kolesterol her şey değildir. Normal HDL kolesterol seviyesi olan insanlar kalp hastası olabilir. Ayrıca düşük HDL kolesterol seviyesi olan insanlar sağlıklı bir kalbe sahip olabilir. Buna karşılık genel olarak düşük HDL kolesterol seviyesi olan insanların kalp hastalığına yakalanma riski yüksek HDL kolesterol seviyesi olanlardan daha fazladır.

Uzmanlar, çoğu insan için her 5 yılda bir kolesterol testi ile takibini önermektedirler. Anormal lipid panelleri olan insanlar ya da diğer faktörleri taşıyanlar daha sık kolesterol testine ihtiyaç duyarlar. Eğer yüksek kolesterolünüz ya da düşük HDL seviyeniz varsa, HDL kolesterolü yükselten besinler tüketmek, düzenli egzersiz yapmak ve sigara içmemek gibi önlemler alabilirsiniz. Yaşam tarzı değişikliği birçok insanda olduğu gibi sizin de hayatınızda büyük bir değişiklik yapabilir ve sizi kalp hastalıklarından ve inmelerden koruyabilir.

HDL kolesterol seviyesi aşırı yüksek olabilir mi?

Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol genellikle “iyi” kolesterol olarak anılmaktadır çünkü diğer zarar verici formda olan kolesterolün kandan çıkarılmasına yardımcı olur. Genellikle HDL seviyesi ne kadar yüksekse o kadar iyidir şeklinde değerlendirilir. İnsanların çoğu için bu geçerlidir. Fakat bazı araştırmalar göstermiştir ki, yüksek HDL kolesterol seviyesi bazı insanlarda zarar verici olabilmektedir.

HDL Kaç Olmalıdır, Tavsiye edilen HDL aralığı nedir

Tipik olarak, doktorlar;

Kanda desilitrede 60 miligram (mg/dL) ya da daha yüksek HDL seviyesini önermektedirler.

40 ile 59 mg/dL aralığındaki değer normal fakat biraz daha yüksek olması daha iyidir.

40 mg/dL’ nin altında bir HDL seviyesine sahip olmak kalp hastalığı riskinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

Yüksek HDL kolesterol sorunları

Arteriosclerosis, Thrombosis and Vascular Biology (ATVB) dergisi tarafından yayınlanan bir araştırma, kalp krizi geçirdikten sonra C-reaktif protein seviyesi yüksek olan kişilerin yüksek HDL yi negatif yönde işlemden geçirebildiklerini göstermiştir. C-reaktif proteinleri vücuttaki yüksek iltihaplanma seviyesine karşılık olarak karaciğer tarafından üretilir. Kalp sağlığında koruyucu bir faktör olarak hareket etmek yerine, bu kişilerdeki yüksek HDL seviyesi kalp hastalıkları riskini artırabilmektedir.

HDL seviyesi normal aralıklarda seyredebilirken, eğer böyle bir iltihaplanmaya sahipseniz, vücut HDL yi farklı bir biçimde işlemden geçirebilir. Bir araştırmada, yakın bir zaman önce kalp krizi geçirmiş şeker hastası olmayan 767 hastadan alınan kanlara bakıldı. Araştırmaya katılanlardan elde edilen sonuçları tahmin edebilmek için veriler kullanıldı ve HDL ve C-reaktif protein seviyeleri yüksek olanların özellikle kalp hastalıkları açısından yüksek risk grubu oluşturdukları görüldü.

En nihayetinde, bu belirli grupta bulunan insanlarda bulunan yüksek HDL riskini belirlemek için daha fazla çalışma yapılması gerekmektedir.

Yüksek HDL seviyesi ile bağlantılı diğer durumlar ve tedaviler

Yüksek HDL ayrıca aşağıdaki durumlarla da bağlantılıdır

tiroid hastalıkları
inflamatuar hastalıklar
alkol tüketimi

Bazen kolesterolü kontrol altında tutmak için kullanılan ilaçlar HDL seviyesini yükseltebilir. Bunlar genellikle LDL, trigliserid ve total kolesterol seviyesini düşürmek için alınırlar.

HDL seviyesini yükseltmekle bağlantılı ilaç tedavi şekilleri aşağıdaki gibidir;

safra asidi gıda katkısı (yenilen yiyeceklerden yağ emilimini azaltır)
kolesterol emilim inhibitörleri
omega-3 yağ asidi supplementleri, kandaki trigliseridi düşürür ve ayrıca HDL kolesterol seviyesini artırır
statinler, karaciğerin daha fazla kolesterol üretmesini durdurur

HDL seviyelerinin yükselmesi genellikle düşük HDL seviyesi olan vakaların çoğunda olumlu bir yan etki gösterir. Bu durum, kalp damar hastalıklarına yakalanma riskini de azaltmaktadır.

HDL kolesterol seviyesi testleri

Bir kan tahlili HDL seviyelerini belirleyebilir. HDL testine ek olarak, doktor ayrıca, genel lipid profilinin bir parçası olarak, LDL ve trigliserid seviyelerine de bakacaktır. Ayrıca toplam kolesterol seviyesi de ölçülebilir. Sonuçların alınması genellikle sadece birkaç gün sürer.

Belirli faktörler sonuçlarınızı etkileyebilir. Eğer aşağıdaki durumlar söz konusu ise doktorunuza bildirin;

son zamanlarda hasta iseniz
hamileyseniz
son altı hafta içerisinde doğum yaptıysanız
test öncesinde aç değilseniz
normalden daha fazla stres altındaysanız
son zamanlarda kalp krizi geçirdiyseniz

Tüm bu faktörler kandaki HDL seviyesinin yanlış ölçülmesine neden olabilir. Kolesterol testi yaptırmadan önce sonuçların doğru olduğundan emin olmak için birkaç hafta beklemek gerekebilir.

İnsanların çoğunda HDL kolesterol seviyesinin yüksek olması zararlı değildir. Bu yüzden herhangi bir tedavi gerekli değildir. Genel tıbbi geçmişe ilaveten, eylem planı, bu seviyenin ne kadar yüksek olduğuna bağlıdır. Doktorunuz, HDL seviyenizin aktif olarak düşürülüp düşürülmemesi gerektiğini belirleyecektir.

Genel kolesterol seviyesi aşağıdakiler yapılarak düşürülebilir;

sigara içmemek
ölçülü miktarlarda alkol tüketmek (ya da hiç kullanmamak)
orta seviyede egzersiz yapmak
yeme içme alışkanlıklarındaki doymuş yağ tüketim miktarını düşürmek
tiroid hastalıkları gibi temel neden teşkil edebilecek hastalıkları kontrol altında tutmak

Belirli insanlarda yüksek HDL seviyelerinin nasıl zarar verebileceği ile ilgili daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Eğer hem yüksek kolesterol seviyeleri hem de C-reaktif proteinleri sizde ya da aile geçmişinde varsa, HDL seviyenizi düzenli olarak takip etmek için atacağınız adımlarla ilgili doktorunuzla görüşün.

HDL nedir, HDL Kolesterol Düşüklüğü, HDL Yüksekliği Ne Demektir, HDL Neden İyidir konusuyla bağlantılı, ilginizi çekebilecek diğer paylaşımlar;

önceki yazı

Yüksek Kolesterol Nedir, Belirtileri ve Risk Faktörleri Nelerdir?

sonraki yazı