Diyabet Nedir? Çeşitleri ve Belirtileri Nelerdir? Diyabet Nasıl Kontrol Altında Tutulur?

• Pankreas hiç insülin üretmez ise
• Pankreas çok az miktarda insülin üretirse
• Vücudunuz insüline doğru bir şekilde yanıt vermediğinde, bu duruma insülin direnci denir.

Şeker hastalığı ömür boyu süren bir durumdur ve hala tedavi edilebilir bir hastalık değildir. Şeker hastalığı olan insanların sağlıklı kalabilmek için hastalığı kontrol altında tutmaları gerekir.

Sağlık Bakanlığının 2015 yılı verilerine göre Türkiye’de;

• Toplam diyabetli birey sayısı 7.112.622 (%9)
• Tip-2 Diyabetli Hasta sayısı 6.095.579 (%7.7)
• Tip-1 Diyabetli birey sayısı 1.017.043 (%1.3)’ tür.

İnsülinin diyabette neden önemli olduğunu anlamak için, vücudun, yiyecekleri enerji için nasıl kullandığını daha iyi bilmek gerekir. Vücudunuz milyonlarca hücreden yapılmıştır. Bu hücreler enerji üretebilmek için besinin çok basit bir formuna ihtiyaç duyarlar. Yemek yediğinizde ya da bir şey içtiğinizde, bu besinlerin çoğu glikoz dediğimiz basit bir şekere dönüşecek şekilde parçalanırlar. Sonrasında bu glikoz, günlük aktivitelerinizi yapabilmeniz için vücudun ihtiyaç duyduğu enerjinin sağlanması için kan dolaşımı yoluyla vücudunuzdaki hücrelere taşınır.

Kan dolaşımınızdaki glikoz miktarı sıkı bir şekilde insülin hormonu tarafından ayarlanmaktadır. Pankreas her zaman küçük miktarlarda insülin salgılamaktadır. Kanınızdaki glikoz miktarı belirli bir seviyeye yükseldiğinde, pankreas glikozu hücrelere doğru itmek için daha fazla insülin salgılar. Bu da kanınızdaki glikoz seviyesinin (kan şekeri seviyesi) düşmesini sağlar.

Kanınızdaki glikoz seviyesinin çok düşük (hypoglycemia – hipoglisemi – kan şekeri düşüklüğü) olmasını engellemek için, vücudunuz size yemeniz için sinyal gönderir ve ayrıca karaciğerde glikoz deposu olarak tutulan glikojen, glikoza dönüşerek kana karışır.

Diyabeti olan insanlar ya insülin üretmezler ya da vücutları insüline karşı dirençlidir. Bu, kanlarında yüksek miktarda şekerin sirküle etmesine sebep olur. Buna kısaca yüksek kan şekeri denir. Tanım gereği, diyabet, yemek yemeden geçirdiğiniz bir gecenin sonunda kandaki glikoz oranının desilitre başına 126 miligram (mg/dL) ya da daha fazla olmasıdır.

Diyabet Çeşitleri Nelerdir?

Tip-1 Diyabet Nedir

Pankreastaki insülin üreten hücrelerin bağışıklık sistemi tarafından tahrip edilmesi sonucu Tip-1 diyabet oluşur. Tip-1 diyabeti olan insanlar insülin üretemezler ve insülin enjeksiyonu yaptırarak kan şekerlerini kontrol altında tutmaları gerekir.

Tip-1 diyabet daha çok 20 yaş altı insanlarda başlar fakat herhangi bir yaşta da ortaya çıkabilir.

Tip-2 Diyabet Nedir

Tip-1 diyabeti olanların aksine tip-2 diyabeti olanlar insülin üretirler. Bununla beraber, pankreaslarının salgıladığı insülin ya yeterli değildir ya da vücutları insüline direnç gösterir. Yeterli insülin olmadığında ya da insülin olması gerektiği gibi kullanılmadığında, glikoz vücut hücrelerine giremez.

Tip-2 diyabet en yaygın diyabet hastalığıdır. Ülkemizde 6 milyonda fazla insanı etkilemektedir. Diyabetin kötü etkilerinin birçoğundan korunmak mümkün olsa bile, yetişkin birçok insanda diyabetle bağlantılı körlük, travmatik olmayan amputasyon, diyaliz gerektiren kronik böbrek yetmezliği gibi hastalıklara sebep olmaktadır. Tip-2 diyabet genellikle 40 yaş üstü fazla kilolu insanlarda görülmektedir fakat kilo sorunu olmayanlarda da meydana gelir. Bazen “insüline bağımlı olmayan diyabet” olarak anılan tip-2 diyabet çocuklarda daha fazla görülmeye başlanmıştır çünkü gençlerde obezite probleminin artışı söz konusudur.

Bazı insanlar kilolarına ve diyetlerine dikkat ederek ve düzenli egzersiz yaparak tip-2 diyabeti kontrol altında tutabilirler. Bazılarının ise vücutlarının insülini daha iyi kullanması için hap almaları ya da insülin enjekte etmeleri gerekir.

Çoğu kez, doktorlar koşullar ortaya çıkmadan önce tip-2 diyabet olasılığını tespit edebilmektedirler. Genel olarak prediyabet (gizli şeker hastası) olarak bilinir. Bu durum kişinin kan şekeri seviyesinin normalden yüksek olduğu ancak tip-2 diyabet olacak kadar yüksek olmadığı durumlarda ortaya çıkar.

Gastasyonel diyabet oluşumu hamilelik durumunda tetiklenmektedir. Hamilelik sırasındaki hormon değişiklikleri insülinin doğru çalışma yeteneğini etkileyebilir. Bu durum toplam hamileliklerin %4 ünde meydana gelmektedir.

Gebelik diyabetinin ortaya çıkma riskinin fazla olduğu kadınlar, 25 yaş üstü kadınlar, hamilelik öncesi fazla kilosu olanlar, aile geçmişinde şeker hastalığı olanlar ve İspanyol kökenli, zenci, Kızılderili ya da Asyalı olanlardır.

Gebelik diyabeti taraması hamilelik sırasında yapılabilmektedir. Tedavi edilmeyen gebelik diyabeti hem anne hem de doğmamış çocukta bazı komplikasyon risklerini yükseltir.

Çoğunlukla, kan şekeri seviyesi, çocuğun doğmasını takiben 6 hafta içerisinde normal seviyesine döner. Bununla beraber, gebelik diyabeti atlatmış kişilerin yaşamlarının sonraki dönemlerinde tip-2 diyabeti olma riskleri artmıştır.

Diyabet Belirtileri Nelerdir?

Tip-1 diyabetin belirtileri genellikle aniden olur ve şiddetli olabilir. Bu belirtiler;

• Çok susama
• Artan açlık hissi (özellikle yemek yedikten sonra)
• Ağız kuruması
• Çok sık idrar çıkarma
• Beklenmedik kilo kaybı (yemek yiyor ve aç hissediyor olmanıza rağmen)
• Yorgunluk (zayıf, bitkin hissetmek)
• Bulanık görme
• Nefes darlığı, nefes alıp vermekte güçlük çekmek (Kussmaul solunumu)
• Bilinç kaybı (ender görülür)

Tip-2 diyabet belirtileri yukarıda listelenenlerle aynı olabilir. Çoğu kez belirti yoktur ya da yukarıdaki belirtilerden çok az bir farklılık gösterir. Diğer belirtiler ise şu şekildedir;

• Yavaş iyileşen yara ve kesikler
• Cildin kaşınması (genellikle vajinal ya da kasık bölgesinde)
• Maya mantarı enfeksiyonları
• Elde ve ayaklarda uyuşukluk ve karıncalanma
• Cinsel güçsüzlük ya da ereksiyon bozukluğu

Günümüzde diyabet tedavi edilemiyor fakat diyabet, yönetilebilir ve kontrol altında tutulabilir. Diyabeti kontrol altında tutabilmek için;

• Kan şekeri seviyenizi ilaç kullanımı ve aktivitelerinizi beslenmenizle dengeleyerek mümkün olduğu kadar normal seviyeye yakın tutun
• Kanınızdaki kolesterol seviyenizi ve trigliserit (lipid) seviyenizi, şeker ve işlenmiş nişasta kullanımından kaçınarak ve doymuş yağ kullanımını azaltarak mümkün olduğunca normal aralıklarda tutmaya çalışın.
• Kan basıncınızı kontrol edin. Kan basıncınız 130/80’in üzerinde olmamalı.
• Diyabetle bağlantılı sağlık problemlerinin gelişmesinden kendinizi koruyun.

Diyabetinizi kontrol altında tutma yönteminiz şu şekilde olmalı;

• Ne yiyeceğinizi planlayın ve dengeli bir beslenme programı uygulayın
• Düzenli egzersiz yapın
• Sizin için belirlenmiş ilaçları kullanın ve nasıl ve ne zaman kullanacağınızla ilgili yazılanlara harfiyen uyun
• Evde kan basıncı ve kan şekeri seviyenizi gözlemleyin
• Doktorunuzun size söylediği şekilde sağlık birimleri çalışanları ile randevularınıza ve laboratuvar testlerini zamanında almanıza dikkat edin.

Diyabet nedir, çeşitleri ve belirtileri nelerdir, diyabet nasıl kontrol altında tutulur konusu ile bağlantılı, ilginizi çekebilecek diğer paylaşımlar;