D vitamininin faydaları kemik ve kas sağlığından güçlü bir kalbe sahip olmaya kadar çok geniş bir aralıkta çeşitlilik göstermektedir. Peki D vitamini eksikliği diye bir şey var mı ya da eksikliği hangi hastalıklara yol açar?
Eğer yeterince D vitamini alamıyorsanız ciddi sağlık problemleri ile karşı karşıya kalabilirsiniz.
Muhtemelen biliyorsunuzdur ki, D vitamininin temel kaynağı hemen dışarıda gökyüzünde bulunan güneştir. Güneş ciltte D vitamini sentezlenmesine yardımcı olmaktadır ki bu da güçlü kas ve kemiklerin oluşmasını destekler, kan basıncını düşürür, fibromiyalji (yumuşak doku romatizması) ağrılarını hafifletir ve (MS) multiple sclerosis hastalığının gelişimini yavaşlatır. Nasıl D vitamininin varlığı hastalıkları engelleyerek sağlığa katkıda bulunuyorsa, D vitamini eksikliği de çeşitli hastalıklara ve sağlık problemlerine yol açabilir.
D vitamini eksikliğinin çok görülen bazı semptomları nelerdir?
D vitamininin semptomları, kemik ağrısı, kas zayıflığı, yüksek kan basıncı ve depresyondur. Birçok etken bu semptomları etkilerken, eğer son zamanlarda yaşam tarzınızı değiştirmediyseniz, bazı durumlar D2 ve D3 vitamini eksikliğini işaret ediyor olabilir. Eğer bu tanıma uyuyorsanız, bir sağlık uzmanına ya da diyetisyene endişelerinizi bildirmelisiniz. Bu profesyoneller beslenme şeklinizin ya da yaşam tarzınızın üzerinde çeşitli değişiklikler yaparak problemi çözüme kavuşturmakta yardımcı olabilirler.
Yeterince D vitamini almamanın riskleri nelerdir?
Yaşadığınız bölgeye göre, kışın güneşe maruz kalma oranınız çok düşük olabilir ve bu durum D vitamini eksikliğine yol açabilir. Belirtildiği gibi, D vitamini eksikliği akıl sağlığına zarar verebilmektedir ve ayrıca yeterince D vitamini almamak diğer hastalıkların ve problemlerin ortaya çıkma riskinin artmasına yol açabilir. Bu hastalıklardan bazıları hayati tehlikeye yol açabilir. Şimdi D vitamini eksikliğinde görülen hastalıklara ve yol açtıkları problemlere daha detaylı olarak göz gezdirelim.
5 Maddede D vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar ve yol açtıkları problemler
1. Bunama ve D vitamini eksikliği
Journal Neurology de 2014 yılında yayınlanan bir çalışma, orta ya da şiddetli D vitamini eksikliği ileri yaştaki yetişkinlerde, Alzheimer hastalığı da dahil olmak üzere bazı bunama hastalıkları türünün riskini iki katına çıkarması ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Bunama, düşünme ve davranış ve günlük hayatı negatif etkileyen hafıza üzerinde azalmalarla ilişkilidir. Alzheimer’s Associationa göre, Alzheimer hastalığı, bunamanın en yaygın görülen şeklidir ve bunama vakalarının %80’ inde ortaya çıkmaktadır.
Yukarıdaki çalışmada, araştırmanın başında bunama problemi olmayan 65 yaş ve üzeri 1,600 den fazla insan analiz edilmiştir. D vitamini seviyeleri normal olan insanlarla kıyaslandığında, vitamin yönünden düşük olanların tüm nedenlere bağlı bunama hastalığına yakalanma risklerinin %53 daha fazla, şiddetli eksiklik yaşayanların da %125 daha fazla risk taşıdıkları ortaya çıkmıştır.
Ayrıca, çalışmayı yürütenler, D vitamini seviyesi %70 kadar düşük olan insanlarda özellikle Alzheimer hastalığının gelişme olasılığın daha yüksek ve %120 oranında şiddetli eksiklik yaşayan insanlarda nörodejeneratif bozuklukların gelişme olasılığının daha yüksek olduğunu buldular.
Hastalar ve benzer şekilde hasta aileleri için bunama hastalığının bu kadar yıkıcı bir hastalık olmasına istinaden bu bulgular önem arz etmektedir. Ancak, araştırmacılar yaptıkları çalışmanın gözlemsel bir çalışma olduğunun farkındadırlar. Bu demektir ki, D vitamini eksikliği ile bunama ve Alzheimer hastalığı arasında direk bir sebep-sonuç ilişkisini kanıtlamamışlardır. Her şeye rağmen, güneş sayesinde oluşan vitaminin bunama ile bağlantılı olan beyindeki plakları temizlemeye yardımcı olabileceği ile ilgili bir kuram oluşturmuşlardır.
D vitamini ve bunama arasındaki ilişkiden bağımsız olarak, test edilip onaylanan, sağlıklı yeme içme, düzenli egzersiz, akıl sağlığına dikkat etmek sağlık önerilerine önem vermek bunama riskini düşürmeye yardımcı olmaktadır.
2. Prostat kanseri ve düşük D vitamini seviyesi
Mayıs 2014 yılında, Clinical Cancer Research Dergisi’ nde yayınlanan bir araştırmada, Avrupalı-Amerikalı ve Afrikalı-Amerikalı erkeklerde D vitamini seviyesinin düşük oluşu ve agresif prostat kanseri arasında bir bağlantı olduğu bulunmuştur.
Araştırmacılar, prostat biyopsisi olan 40-79 yaş aralığında 667 erkeğin D vitamini seviyelerine baktılar. D vitamini ve prostat kanseri arasındaki bağlantı, özellikle Afrikalı-Amerikalı erkeklerde çok kuvvetli olduğu görüldü ki, bu şu anlama geliyor; D vitamini eksikliği olan Afrikalı-Amerikalı erkeklerin, D vitamini seviyesi normal olan diğer erkeklere göre kanser testlerinde pozitif çıkma olasılıkları daha yüksektir.
Bu bulguların da gözlemsel olmasına karşın, yani bu çalışma D vitamini seviyesinin düşük olmasının prostat kanserine yol açtığını kanıtlamamaktadır. Fakat, yeterli miktarda D vitamini aldığınızdan emin olarak bu hastalığa potansiyel yakalanma riskinizi azaltmaya yardımcı olabilirsiniz. Ayrıca doktoru düzenli olarak ziyaret etmek ve ivedi teşhis konulabilmesi ve eğer yakalandıysanız hemen tedavi için en çok görülen prostat kanseri semptomlarına dikkat edebilirsiniz.
Ayrıca, prostat kanseri çoğunlukla yaşlı erkeklerde olmaktadır. American Cancer Society’ ye göre bu konuda ortalama teşhis yaşı 66 dır. Erkeklerde en çok görülen kanser çeşididir.
3. Şiddetli ereksiyon bozukluğu ve düşük D vitamini seviyesi
Ağustos 2014’ de, Sexual Medicine Dergisi’nde yayınlanan 143 kişilik bir grup ile yapılan küçük bir araştırmada, şiddetli ereksiyon bozukluğu problemi yaşayan erkeklerin, orta seviye ereksiyon bozukluğu yaşayan erkeklere göre belirgin bir şekilde daha düşük D vitamini seviyesine sahip oldukları görülmüştür.
Araştırmayı yönetenlerin bulunduğu teoriye göre; D vitamini eksikliği, arterlerin genişlemesini engelleyerek ereksiyon bozukluğuna yol açabilmektedir. Bu duruma endotel disfonksiyonu denir ve D vitamini eksikliği ile bağlantılı diğer çalışmalarda bir kalp hastalığı belirleyicisidir.
Journal of American College of Cardiology ‘ de yayınlanan bir çalışma, vitamin eksikliğinin kesinlikle sağlıklı insanlarda damar sertliği ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Ereksiyonun başarılabilmesi için gerekli olan şartlardan biri de damarların uygun bir şekilde fonksiyon göstermesi gerekir ki, bu damarlar penisini kan bakımından destekleyerek kanla dolmasını sağlar.
Ereksiyon bozukluğu erkekler arasında çok görülen bir problemdir. Ereksiyon problemi diyabet, prostat kanseri ve yüksek kan basıncı gibi diğer sağlık problemleri yüzünden meydana gelebilmektedir.
Yaygın ereksiyon bozukluğu tedavileri arasında, hormon replesman tedavisi, danışmanlık hizmeti ve sigarayı bırakma, alkol kullanım miktarını sınırlamak ve dengeli bir beslenme uygulamak ve bununla beraber ereksiyona iyi gelen besinler tüketmek bulunmaktadır.
4. Şizofreni riski ve D vitamini eksikliği
Şizofreni ciddi bir beyin problemidir. Daha çok 16 ile 30 yaş aralığında ortaya çıkan şizofreninin semptomları, halüsinasyonlar, tutarsız konuşmalar, diğer insanlardan uzaklaşma, odaklanma ve bir şeye dikkatini verme problemi şeklinde kendini gösterir.
2014 yılının Ekim ayında, Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism’ de yayınlanan bir inceleme göstermiştir ki, yeterli D vitamini seviyesi olan insanlarla kıyaslandıklarında, d vitamini eksikliği olan insanlara şizofreni teşhisi konulması 2 kat daha muhtemeldir. Araştırmacılar şizofreni ile D vitamini eksikliği arasındaki ilişkiyi gösteren 19 gözlemsel araştırmadan elde edilen bulguları analiz ettiler ve ve bu iki unsur arasında bir bağlantı olduğunu gözlemlediler. D vitamini eksikliği problemini tedavi etmenin şizofreniyi engelleyip engellemediğini belirlemek için randomize edilmiş kontrollü bir çalışmanın gerekebileceğini fark ettiklerinde, yüksek enlem bölgelerinde ve soğuk iklimlerde şartların daha geçerli olduğunu açıkladılar ve bu çalışmaların, daha soğuk bir iklim bölgelerine taşınan çocuklarda, ebeveynleriyle kıyaslandığında, hastalığa yakalanma risklerinin daha fazla olduğunu gösterdiği düşünülmektedir.
D vitamininin akıl sağlığı üzerindeki rolü hakkında ne bildiğimize gelince, araştırmacıların buldukları mantıklı olabilmektedir.
Her ne kadar şizofreninin tam bir tedavisi olmasa da, şizofreni semptomlarını azaltmak için ilaç kullanımı, psikososyal tedavi, bilişsel davranışçı tedavisi ve hatta aile eğitimi ve destek grupları bulunmaktadır.
5. D vitamini eksikliği ve kalp hastalıkları
Circulation Research’ da Ocak 2014 yılında yayınlanan bir incelemeye göre, yapılan birçok araştırma göstermiştir ki, kanda D vitamininin düşük seviyede bulunması ve kalp hastalıkları ve bağlı komplikasyonlar arasında bir ilişki bulunmaktadır. Fakat bilim, D vitamini destek ürünlerinin bu riskleri düşürüp düşürmediği konusunda açık bir biçimde sonuca varamamıştır.
İnceleme, damar tıkanıklığı, hipertansiyon, diyabet ve inme gibi kalp hastalıkları ile bağlantılı sağlık problemleri için potansiyel bir suçlu olarak D vitamini seviyelerini işaret eden araştırmaları delil olarak göstermektedir.
American Heart Associationa göre, sağlıklı kiloyu koruyarak, düzenli egzersiz yaparak ve yağsız et açısından zengin bir diyet uygulayarak, kuruyemiş, meyve ve sebze tüketerek kalp hastalıkları riski düşürülebilmektedir.
Ne kadar D vitaminine ihtiyaç vardır ve nasıl temin edilir?
Zenginleştirilmiş süt ürünleri, yumurta sarısı, sığır karaciğeri ve somon ve konserve ton balığı gibi bazı yiyecekler D2 vitamini ya da ergokalsiferol (bir tür D vitamini) almanıza yardım ederken, direk güneşe maruz kalmak, D3 vitamini ya da kolekalsiferol (bir tür D vitamini) ihtiyacını karşılamaya yardım edebilmektedir. National Institutes of Health (NIH)’ a göre, Güneş ayrıca, vücudun, güçlü kemikler için hayati bir besin maddesi olan kalsiyumu daha iyi absorbe etmesine de yardım etmektedir.
National Institutes of Health (NIH)’ a göre İnsanların çoğu günlük olarak 600 IU (uluslararası birim) D vitaminine ihtiyaç duymaktadır. Sadece açık alanda birkaç dakika cildin güneşe maruz kalması bu ihtiyacı karşılamaya yetebilmektedir. Güneş altında uzun zaman geçirmeniz söz konusu ise, mutlaka güneş kremi kullanmaya özen gösterin çünkü aşırı bir şekilde güneşe maruz kalmak cilt kanseri riskini artırabilmektedir.
Coğrafi lokasyonunuz ya da hava koşullarınız güneş etkisinden yeterince faydalanmanızı engelliyorsa D vitamini supplementlerini (destek ürünleri) kullanmayı göz önünde bulundurabilirsiniz. Lisanslı bir diyetisyenle çalışabilir ya da bir sağlık uzmanı size yüksek ya da düşük dozlarda D vitamini ihtiyacınız olup olmadığıyla ve hangi tür bir vitamin eksikliğiniz olduğuna göre bilgi verebilir.
D vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar nelerdir konusuyla bağlantılı, ilginizi çekebilecek diğer paylaşımlar;
- Göze İyi Gelen Besinler ve Göz Vitaminleri Nelerdir?
- İltihap Söktürücü Bitkiler ve Besinler: Vücudun İhtiyaç Duyduğu 8 İltihap Sökücü Besin
- Demir Eksikliği Belirtileri: Demir Eksikliğini İşaret Eden 6 Tuhaf Belirti
- Omega-3 Nelerde Var? En çok Hangi Besinde Bulunur?
- Kanser Nedir? Kanserin Nedenleri ve Belirtileri Nelerdir?