Fibromiyalji Belirtileri Nelerdir (Yumuşak Doku Romatizması)

FİBROMİYALJİ NEDİR – YUMUŞAK DOKU ROMATİZMASI NEDİR

Fibromiyalji, bütün vücutta hissedilen ya da yer değiştiren, geniş alana yayılmış ağrı ya da dokunmaya karşı hassaslık gösteren yaygın ve kompleks bir kronik ağrı hastalığıdır. Diğer semptomlarla beraber, ağrı ve hassasiyet zamanla artar ve azalır. Fibromiyalji (FM) yani yumuşak doku romatizması, hastayı, fiziksel, mental ve sosyal olarak etkiler. Çocuklar da dahil olmak üzere her yaştan insanın başına gelebilir. Fibromiyaljinin birebir çevirisi kaslar, bağlar ve tendonlardaki ağrı demektir. Fakat fibromiyalji ağrıdan çok daha fazlasıdır ve kişiden kişiye değişen başka birçok semptomla beraber kendini gösterir.

Sağlık uzmanları, fibromiyaljiyi, bağlantılı semptomların kombinasyonlarıyla ya da yorgunluk, hassasiyet, işlevsellik ve genel sağlık gibi hastanın nasıl hissettiğine dayandırarak teşhis ederler. Hastalığı elemek ya da lupus, tiroid hormon direnci, romatizmal eklem iltihabı gibi birlikte görülen hastalıkları teşhis etmek için labaratuvar testlerine ihtiyaç duyulabilir.

Fibromiyalji semptomları yoğunluk olarak çeşitlilik gösterebilir. Yorgunluk, uyku bölünmeleri (uyku apnesi yada dinlenemeden uyanmak), bilişsel zorlanmalar (hafıza problemleri ya da sağlıklı düşünememek) ve tutukluk rapor edilen en yaygın semptomlardır. Bunlara ek olarak diğer yaygın semptomlar, depresyon ya da anksiyete, migren, gerilim baş ağrıları, pelvik ağrısı, hassas ya da aşırı aktif mesane, hassas bağırsak sendromu, kulak çınlaması da dahil olmak üzere temporamandibuler eklem ağrısı ve mide-bağırsak reflüsüdür.

Stres genellikle, bağlantılı problemleri ve semptomları kötüleştirmektedir. Oregon Health and Sciences University ve the National Fibromyalgia & Chronic Pain Association tarafından fibromiyalji hastası olan insanlar üzerinde 2013 yılında yapılan bir ankette, fibromyaljinin günlük yaşam üzerindeki etkileri ile beraber semptomlar ölçülmüştür.

Fibromiyaljinin kesin bir tedavisi yoktur. Bununla birlikte fibromiyalji semptomları tedavi edilmez ya da azaltılmaya çalışılmazsa çok daha kötü bir hal alabilmektedir. Genellikle hastalığı idare edebilmek ve semptomları rahatlatmak için multi disipliner bir yaklaşım önerilmektedir. Fibromiyalji tedavisi için ilaç kullanımı, bilişsel davranış terapileri ve orta şiddette egzersiz, uygulanan en yaygın kombinasyonlardır. Bir sağlık uzmanı eşliğinde, hastalıkla baş edebilme stratejisi geliştirmek ve uzun vadeli sağlık hedefleri belirlemek, kronik semptomları ve dönemsel alevlenmelerin (semptomların hızlıca artışa geçmesi) sıklığı, etki süresi ve yoğunluğunu azaltabilmektedir.

Kültürel davranışlar ve kronik ağrı problemi yaşayan insanların damgalanması fibromiyalji hastalığı olan insanların ailelerinden ve arkadaşlarından uzaklaşmalarına neden olmaktadır. Fibromiyalji ile baş edebilmek için izole olma ve yalnızlık hissi insanların depresyona sürüklenmelerine neden olmaktadır.

Yumuşak Doku Romatizması (Fibromiyalji) Tarihi

Fibromiyalji (FM) yüzyıllardır vardır ve fibromiyalji semptomlarını deneyimleyen atalarımız muhtemelen romatizma hastası olarak teşhis edilmişlerdir.

1904 yılında Sir William Gowers, lumbago (sırtın alt kısmındaki ağrı) hakkında bir konuşma yapmıştır; Bu konuşma sırasında Dr. Gowers ilk defa “fibrositis” i (fibrozit – adale romatizması) tarif etti ve bu terim yumuşak doku romatizmasının semptomlarını tarif eden bir kelime olarak kullanılmaya başlandı. Fibrositis kelimesi hastanın ağrı çekmesine neden olan bir iltihaplanmanın mevcut olduğunu göstermektedir. Bilim ilerledikçe ve hastalıkla ilgili daha fazla bilgi öğrenildikçe, eklem hastalıklarında bulunan iltihaplanma türünün fibromiyalji (FM) de mevcut olmadığı bir kanıt haline gelmiştir. “itis” ekinin düşmesi 1976 lara kadar uzanmıştır ve fibromiyalji sendromu, bu eski hastalık için yeni bir isim olarak kabul edilmiştir. Sendrom fibromiyaljiye eklenmiştir çünkü bu terim fibromiyaljinin farklı semptomlarını, sağlık çalışanları tarafından farkedilebilir olacak şekilde tek bir hastalığa derleyip bir araya getirecek bir yol sunmuştur.

1990 ların sonlarında fibromiyalji sendromu (FMS) sadece fibromiyalji (FM) olarak değişmiştir çünkü araştırmalar fibromiyaljinin bağımsız bir kimliği olduğuna dair daha fazla bilimsel kanıt ortaya çıkarmaya başlamıştır. Her ne kadar fibromiyalji (FM) tıbbi bir terim olsa da, etkilediği insanlara ek olarak profesyonel camiayı da şaşkına çevirmeye devam etmektedir.

Bilimsel Perspektif Açısından Fibromiyalji Nedir            

Fibromiyalji, genel olarak vücut dokularında meydana gelen ağrıya neden olan sinir uyarılı bir kronik ağrı durumudur. Dolayısı ile, hareket sırasında ağrı artışı olur ve güç gerektiren bir uğraş sonucunda fibromiyalji şiddetlenmektedir.

Ağrı, bir şeyden uzak durmayı tetikleyen hayati bir işlev gören evrensel bir deneyimdir. Sınırlı sayıda şanssız kişi yaratılıştan ağrı duyusunu hissetmez; gözden kaçan tekrarlanan vücut travmaları nedeniyle sorun yaşarlar.

Doktorlar, şiddetli yıkıcı artirit hastalığına yakalanan, ağrı duyusunda edinilmiş yetersizliği olan (ör; diyabetik nöropati ya da nörosifiliz) hastalarını, gözden kaçmış tekrar eden küçük eklem zedelenmelerinin bir sonucu şeklinde oluşmuş olarak ele alır. Bu nedenle ağrı duyusu insan olmanın gerekli bir parçasıdır. Ağrı ve acı duyusu hayatın bir gerçeğidir. İlkel amipler bile olumsuz reaksiyonlar karşısında önlem alıcı bir hareket yapar. Böylesi bir ilkel yaşam formu, . insanların hissettiği gibi acıyı hissedecek ileri seviyede kompleks ve gelişmiş bir beyinleri olmadıkları için acıdan kaçınma tamamıyla bir refleks hareketidir.

Reaksiyondan bilinçaltı refleksi ile kaçınmak ağrı hissinin gerçek farkındalığından önce çok hızlı bir şekilde oluşur, (bütün yaşam formlarında olduğu gibi), ağrı hissinin gerçekten deneyimlenmesi sadece  çok kompleks organizmalarda olur. Bu önemli bir noktadır, ağrı reaksiyonunun bu iki neticesinde, beynin farklı bölgeleri ilgilenmektedir.

Geçmiş birkaç yılda çok sayıda önemli araştırma keşifleri kronik ağrı gizemini açıklığa kavuşturmaya başladı. Bu yeni bulguların birçoğunun fibromiyalji kaynaklı kronik ağrılarla ilgili özel bir bağlantısı vardır. Fibromiyaljinin en önemli belirtisi tüm vücuda yayılan ağrılardır. Önemli bulgular, hiperaljezi odak bölgesinin (hassas noktalar) varlığıdır. Hassas noktalar, hastaların azalmış ağrı eşiği bölgesine sahip olduklarını işaret eder. Genel olarak, hassas noktalar kas tendon bağlantılarında yani mekanik hareketlerin büyük ihtimalle mikro incinmelere neden olduğu yerde ortaya çıkar. Fibromiyalji (FM) hastalarının hepsi olmasa da birçoğu hassas cilde sahiptirler ve ağrı eşiklerinde genel bir düşüş vardır. Bu gözlemler göstermektedir ki, bazı fibromiyalji (FM) hastaları genelleştirilmiş bir ağrı artışı durumuna sahiptir. Yakın zamanlarda, ağrının hem çevresel hem de merkezi patofizyolojik temellerine uygun bir biçimde deneysel birçok çalışma yapılmıştır.

Amerikan Tıp Derneği Dergisi’ nde yayınlanan “Fibromiyalji nedir: Klinik bir inceleme” makalesinde, 16 Nisan 2014, Michigan Üniversitesi Kronik Ağrı ve Fiziksel Bitkinlik Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Dan Clauw, fibromiyalji hastalığı olan insanların deneyimledikleri ağrı türü ile ilgili güncel bilimsel düşünceleri ayrıntılı biçimde açıklamıştır. Bu makaleye göre; “Fibromiyalji merkezileşmiş bir ağrı durumu olarak düşünülebilir. Merkezileşmiş ağrı ergenlik ya da genç yetişkinlik döneminin başında vücudun farklı bölgelerinde ve farklı zamanlarda deneyimlenen ağrı olarak ortaya çıkan ve ömür boyu süren bir hastalıktır.

Merkezileşmiş demek, ağrı amplifikasyonunun merkezi sinir sistemi başlangıç noktası (kökeni) olduğu anlamına gelir. Bu terim, çevresel nosiseptif girdilerin (diğer bir deyişle hasar ya da vücut bölgelerindeki iltihaplanmalar) bu kişilerin ağrılarına sebep olduğu anlamına gelmez. Aksine, nosiseptif girdilerin derecelerine bağlı olarak beklenenden daha fazla ağrı hissederler. Merkezileşmiş ağrıyı anlamak doktorlar ve prosedüralistler için önemlidir çünkü bu hastalığa yakalanmış olan kişiler ağrıyı yok etmek için müdahale (ör; rahim ameliyatı ya da sırt ameliyatı) talebinde bulunabilirler. Beklendiği üzere, fibromiyalji hastaları tarafından en iyi şekilde örnek olarak gösterilen, ağrıya eğilimli bu fenotip, morfin türevi ilaçlara ya da ağrıyı azaltmak için yapılan operasyonların cevap vermeyeceğini öngörüsünde bulunur.

Hasta Perspektifi Açısından Fibromiyalji Nedir

Fibromiyaljinin semptom şiddeti, hafif bir seviyeden çok şiddetli bir seviye aralığında çeşitlilik gösterir. Fibromiyalji (yumuşak doku romatizması) insanın hayatını değiştiren bir olaydır. Eğer herhangi bir fibromiyalji hastasına fibromiyalji nedir diye sorarsanız, verdikleri cevap “vücutlarını baştan aşağı saran ağrı ve ızdırap” olabilir. Günden güne “artan ve azalan” ve bilimsel olarak kabul görmüş ilaç ve tıbbi tedavileri görmüş olmalarına rağmen devam eden ağrılar. Yaşanılan acılar; derin kas ağrısı, sızlama, çarpıntı, bıçaklanma gibi bir acı, çarpma ve tarif edilen diğer bir çok ağrılardır ve zaman zaman katlanılamaz bir hal alırlar.

Fibromiyalji (FM) hastaları iyi uyuyamaz, sabah sersemliği ile kamyon tarafından çarpılmış gibi bir hisle uyanmış gibi hissederler ya da hareket etmeyi zorlaştıran spastisite zorluğu yaşarlar. Tekrar eden hareketler ağrıyı daha da belirginleştirir ve birçok fibromiyalji hastasının egzersiz rutinleri dahil aktivitelerini ciddi anlamda kısıtlar. Egzersiz eksikliği insanların fiziksel anlamda formda olmamaları ile sonuçlanır ki bu durum fibromiyalji semptomlarını daha da şiddetli hale getirir. Diğer en çok görülen şikayet ise yorgunluk o kadar şiddetli hissedilir ki, insanlar, hobileriyle ilgilenme, bir yerde çalışabilme ve çocuklarının aktivitelerinin bir parçaları olabilme gibi günlük işlerini yapma konusunda çok zorluk yaşarlar. İnsanlar kolarına ve bacaklarına çimento dökülmüş gibi  hissederler ve yaptıkları her bir iş büyük bir efor gerektiriyormuş gibi takatsizdirler.

Fibromiyalji araştırmalarının ilerlemesi, merkezileşmiş ağrı hakkında yeni bilgiler sağlamaktadır ve daha iyi tedavilere ulaşmak için ve fibromiyalji hastalığı yaşayan insanlar için daha efektif tedavi kapıları aralamaktadır.

YUMUŞAK DOKU ROMATİZMASI (FİBROMİYALJİ) BELİRTİLERİ NELERDİR?

Geniş alana yayılmış kas ve eklem ağrısı ve yorgunluk gibi klasik fibromiyalji belirtileri çok ayırt edici değildir. Bu hastalık genellikle yanlış teşhis edilir ve yanlış anlaşılır. Bütün fibromiyalji belirtilerine sahip olmayabilirsiniz ve ayrıca başka tıbbi problemleriniz de olabilir.

Bunun için herhangi bir laboratuvar ya da görüntüleme testi olmadığı için, teşhis amaçlı doktora gittiğinizde, doktor, sizde fibromiyalji olup olmadığına karar verebilmek için sorular soracaktır.

Fibromiyaljisi yani yumuşak doku romatizması olan hem erkeler hem de kadınlar sıklıkla orta derece ile aşırı derecede bitkinlik, uyku bölünmeleri, dokunmaya, ışığa ve sese karşı hassaslık ve bilişsel zorluklar yaşamaktadırlar. Birçok kişi ayrıca hassas bağırsak sendromu, lupus ve eklem yangısı gibi diğer birçok farklı semptomları da aynı anda yaşayabilir. Stres de genellikle fibromiyalji semptomlarını şiddetlendirmektedir.

Çok görülen fibromiyalji belirtileri ve bağlantılı problemler

Fibrosu olan birçok kişi, ayrıca fibromiyalji sendromu ya da FMS de denir, aşağıdaki problemleri yaşıyor olabilir, en sık görülen fibromiyalji belirtileri;

• Ağrı ve hassas noktalar
• Yorgunluk
• Uyku problemleri
• Ruhsal durum bozuklukları
• Konsantrasyon ve hafıza problemleri, fibrofog olarak bilinir
• Anksiyete ve depresyon
• Sabah tutulması
• Eller, kollar, ayaklar ve bacaklarda uyuşma ve karıncalanmalar
• Baş ağrısı
• Hassas bağırsak sendromu
• İdrar yaparken problemler
• Ağrılı adet krampları

Ağrı ve hassas noktalar

Neredeyse fibromiyaljisi olan herkes tüm vücudunda ağrılar yaşar. Bu ağrılar, kireçlenme, kesecik iltihabı ve tendon iltihabı gibi problemlerde görülen ağrılarla benzerlik gösterir ama bütün vücudu etkiler. Bu durum genellikle kişinin doktora görünmesine neden olan etkendir.

Fibromiyalji hassas noktaları

Bu ağrı, şiddetli, keskin, hafif, çarpıntı ya da acılı olabilir. Kaslarda, tendonlarda ve eklem bölgelerinin etrafındaki bağ dokularında olabilir. Bazı kişilerde ağrılar gelir ve gider. Bütün vücutta yer değiştirebilir.

Ayrıca, parmakla basınç uygulandığında acıyan eklemlerin etrafındaki belirli alanlar gibi hassas noktalara da sahip olabilirsiniz. Eğer hassas bir noktaya parmakla bastırırsanız normal bir insan sadece basıncı hissederken, fibromiyaljisi olan kişi için bu basınç çok acı verici olabilir.

Bu hassas noktalar vücutta tahmin edilebilir noktalardadır. Genellikle cilt yüzeyinin hemen altındadır. Eklemin kendisinin ağrımasından ziyade, eklem ve kasların etrafındaki dokularda oluşan ağrılardır.

Fibromiyalji ağrıları yoğun, kronik ve geniş alana yayılmış bir ağrıdır. Vücudun her tarafına ulaşabilir ve yoğunluk olarak çeşitlilik gösterir. Fibromiyalji ağrıları bıçaklanma, sızlama, derin kas ağrısı, zonklama ve tik-seğirme şeklinde tarif edilir. Uyuşukluk, karıncalanma ve yanma gibi nörolojik şikayetler genellikle mevcuttur ve fibromiyalji hastalarının hayatlarına oldukça rahatsızlık verirler.  Ağrının şiddeti ve tutulmalar sabah saatlerinde en kötü halini alır.  Ağrıyı ağırlaştırıcı faktörler soğuk, nemli hava, dinlendirici olmayan uyku, fiziksel ve mental yorgunluk, aşırı fiziksek aktivite, fiziksek aktifsizlik, anksiyete ve stres olarak ortaya çıkmaktadır.

Yorgunluk

Diğer bir çok görülen fibromiyalji belirtisi ise geçmek bilmeyen yorgunluk ve bitkin hissetmektir. Kişi genellikle, gece iyi bir uyku uyduktan sonra dinlenmiş hissetmesi gereken durumlarda bile yorgun hisseder. Bazıları, nezle olmuş gibi hissettiklerini söyler. Bazıları ise, uykusuz kalıp uzun saatler çalışmış gibi hissettikleri bir durum gibi olduğunu söylerler.

Günümüz dünyasında birçok kişi yorgunluk ve bitkinlikten şikayet etmektedir. Şu var ki, fibromiyalji yorgunluğu, çok yoğun bir günün ya da uykusun bir gecenin sonrasında hissedilen yorgunluktan çok daha fazlasıdır. Fibromiyalji hastalarının zaman zaman hissettiği yorgunluk ve bitkinlik, tüm mesleki, kişisel, sosyal ya da eğitim faaliyetlerinden daha fazla bitkinlik ve tükenmişlik veren bir yorgunluktur. Bu belirtilere ayrıca zayıf dayanma gücü de dahildir.

Egzersiz yapmak için aşırı bitkin hissedersiniz ya da egzersizden sonra daha da yorgun olabilirsiniz. Market alışverişi ya da yemek pişirme gibi basit şeyler çok yorucu gelebilir. Elbiseleri katlamak ya da ütü yapmak size çok efor harcattıracakmış gibi görünür. Hatta seks yapmak için bile bitkin hissedebilirsiniz.

Uyku problemleri

Fibromiyalji hastalığı olan insanların büyük bir çoğunluğu uyku problemi yaşamaktadır. Uyuya kalabilirsiniz fakat uyku çok hafiftir ve kolaylıkla rahatsız olup uyanabilirsiniz. Sabahları uyandığınızda bitkinsinizdir ve kolay kendinize gelemezsiniz.

Uyku laboratuvarlarında yapılan testler göstermiştir ki, fibromiyalji hastalığı olan insanlar, uyanık olduklarındaki beyin aktivitelerine benzer ani beyin aktiviteleri göstererek sürekli uykularından uyanmaktadırlar. Bu bölünmeler, vücudun kendini yenilediği derin uykuda geçirilen zamanı sınırlamaktadır ve bu da bitkin hissedilmesi durumu ile sonuçlanmaktadır.

Ruhsal durum bozuklukları

Fibromiyalji hastalığı bulunan insanların yarıya yakını, fibro teşhisi konulduğunda, depresyon ya da anksiyete bozukluğu problemleri yaşamaktadırlar.

Bitkinlikle mücadele etmek ve sürekli acılar içinde olmak stresli bir durum olabilmektedir. Fibromiyaljisi bulunan kişiler muhtemelen hayata ayak uydurmak ve daha iyi hissedebilmek için ne yapmaları gerektiği ile ilgili endişelenmektedirler. Daha az aktif ve içe dönük olurlar ki bu da depresyona neden olabilir.

Ayrıca mümkündür ki, ağrı gibi, anksiyete ve depresyon aslında fibromiyaljinin bir parçası olabilir.

Fibromiyalji ve depresyon teşhisi konulan insanlar,  konsantrasyon ve kısa süreli hafıza konusunda problem yaşamaktadırlar. Bu da onların, anahtarları nereye koydukları ya da ertesi gün öğlen yemeği için yaptıkları planlar gibi günlük şeyleri hatırlamakta güçlük çekmelerine neden olmaktadır.

Sabah tutulması

Fibromiyalji hastalığı bulunan insanların çoğu, yataktan kalktıktan sonra güne başlamadan önce açılmaları gerekiyormuş gibi hissetmektedirler. Sırt, kollar ve bacaklardaki kaslar tutulmuş hissettirir. Tipik bir tutulma gibi değildir. Daha çok romatizmal eklem iltihabı yaşayanların hissettiği gibi bir tutulmadır.

Her ne kadar bazıları birkaç dakika kadar sürdüğünü söylese de, tutulmalar genellikle her gün 15-20 dakikadan fazla sürmektedir. Bazen saatlerce sürer bazen de tüm gün.

El ve ayaklarda şişme ve karıncalanmalar

Uyuşukluk, karıncalanma ve yanmaların çok belirgin olmamasıyla beraber, fibromiyalji hastalığı bulunan birçok kişi bunları hissettiğini söylemektedir. Parestezi denilen bu hisler zaman zaman ortaya çıkmaya meyillidir. Birkaç dakika sürüp bitebilir ya da sürekli olabilir.

Bu hisler, özelillikle sabah tutulmalarıyla beraber yaşandığında çok can sıkıcı olur. Fakat genellikle günlük işleri yapmayı engellemezler.

Baş ağrısı

Her 5 fibromiyalji hastasından 2 si kadarı düzenli olarak migren ya da gerilim kaynaklı baş ağrısı çekerler. Bunlar üst sırt kasları ya da boyun bölgelerindeki ağrıların sonucu olarak ortaya çıkabilir. Genellikle kasılmış boyun kasları nedeniyle oluşurlar. Ayrıca, başın ve boynun arka tarafındaki hassas noktalar nedeniyle olabilmektedirler.

Başa ğrıları, fibromiyalji hastalığı ile yaşamayı ve üstesinden gelebilmeyi bir hayli zor bir hale sokar.

Hassas bağırsak sendromu

Fibromiyalji hastalığı yaşayan insanların yaklaşık %65’ i sık sık karın ağrısı, gaz, şişkinlik gibi problemler yaşarlar ve kusacakmış gibi hissederler. Ayrıca kabızlık ve ishal problemi yaşayabilirler.

Birçoğu asit reflüsü ve gastroözofagealreflü hastalığı da yaşar.

İdrar yaparken problemler

Acil tuvalete gitme ihtiyacı, idrar yaparken canın yanması ya da sızıntılı sidik kesesi de ayrıca fibromiyalji belirtileri arasındadır.

Bu belirtiler ayrıca sidik kesesi ve böbrek hastalıklarındaki enfeksiyonlar nedeniyle ortaya çıkabilmektedir.

Adet sancısı

Fibromiyalji hastalığı olan kadınlar, diğer belirtilerle beraber ve genellikle yıllarca süren, alışılmadık biçimde acılı adet sancıları çekerler.

Huzursuz bacak sendromu

Bu genellikle, diz altında, ayakları ve bacakları etkiler. Can yakabilir fakat daha sık olarak, rahat ettirmek için ayakları hareket ettirmeniz gerekiyormuş gibi hissedersiniz. Özellikle geceleri daha rahatsız edici olur çünkü uyumanızı engeller.

• Göz Ağrısı Nasıl Geçer, Göz Ağrısına Ne İyi Gelir, Göz Ağrısı Neden Olur?
• Yoganın Sırt Ağrısına Faydaları: Yoga Sırt Ağrısından Tamamen Kurtulmanızı Sağlayabilir
• Migren Ağrısı İçin Marihuana (Esrar) Kullanımı
• Mide Yanmasına İyi Gelen Besinler | Mide Yanması Neden Olur?