Kanser Nedir? Kanserin Nedenleri ve Belirtileri Nelerdir?

Kanser Nedir?

İnsan vücudu milyarlarca hücreden oluşmuştur. Yaşlı hücreler öldüğünde, diğer hücreler yeni hücreler oluşturmak amacıyla bölünürler. Bu süreç her gün vücut içinde milyonlarca kez tekrarlanır. Vücuttaki bazı hücreler anormalleşir, kontrol dışı çoğalır ve o bölgedeki normal hücrelerin yerine geçerler. Bu durum olduğunda kanser başlar. Bu hücreler normal hücrelerin davrandığı gibi davranmazlar. Daha hızlı büyür ve çoğalırlar ya da daha uzun yaşarlar. Zaman geçtikçe, çok daha fazla anormal hücre üretilir ve sayıları bölgedeki normal hücrelerden daha fazla olur. Kontrol dışı çoğalır ve kanser şeklini alırlar.

Kanser tedavisi bu süreci yavaşlatmak ve durdurmak üzerine kurulmuştur. Anormal hücreleri bölgeden uzaklaştırmak, öldürmek ya da büyümelerini ya da bölünmelerini durdurmak için çalışılır.

Kanser tek bir hastalık değildir. 200′ den fazla kanser çeşidi vardır.

Farklılıklar şu şekilde olabilir;

Farklı hücre çeşitlerinde ya da vücudun farklı bölgelerinde oluşurlar
Farklı yaşlarda insanları etkilerler
Bazıları çok görülür, bazıları çok ender
Bazıları hızlı ilerler, bazıları yavaş
Bazıları çok belirti gösterir, bazıları hiç göstermez
Bazıları tümör oluşturur, bazıları oluşturmaz

Bu yüzden, kansere yakalanmış kişilerin tecrübeleri birbirinden farklıdır.

Kanserler farklı belirtiler gösterir. Farklı testler ve farklı tedaviler uygulanmalıdır. Tedaviden sonra düzelme şansları da tamamen farklıdır.

Farklı Kanser Tipleri Nelerdir?

Kanserler genellikle başladıkları bölgenin ya da dokunun adını alırlar. Örnek olarak:

Cilt kanseri
Meme kanseri
Beyin kanseri
Akciğer kanseri
Kan kanseri

Kanserin her çeşidi farklı alt dallara ayrılabilir, genel olarak başladığı hücre tipine göre, örnek olarak:

Cilt kanseri, bazal hücreli karsinom, yassı hücreli karsinom ya da melanosit hücrelerinde başlayan melanoma gibi isimler alabilir.
Akciğer kanseri, küçük hücreli akciğer kanseri ya da küçük hücreli olmayan akciğer kanseri gibi isimler alabilir.

Kanserler diğer karakteristik özelliklerine göre de tanımlanabilir, hücrelerinde belirli reseptörlere sahip olup olmaması gibi.

Farklı Kanser Grupları Nelerdir?

Kanser çeşitleri iki farklı ana gruba ayrılır:

Solid tümörler
Kan kanserleri (hematolojik kanserler olarak ta adlandırılır)

1. Solid tümörler

Solid tümörler, meme kanseri, bağırsak kanseri ve akciğer kanseri gibi bir çok yaygın kanser çeşidini içermektedir.

Tümör, bir yumru ya da şişiktir. Her tümör kanser değildir:

İyi huylu tümörler (benign tumours) kanser değildir, eğer yakınındaki dokuya ya da organa baskı uygularsanız probleme sebep olabilir fakat vücudun diğer bölgelerine yayılmazlar.
Kötü huylu tümörler (malignant tumours) kanserdir, yakındaki dokuya ya da vücudun diğer organlarına yayılabilirler.
Solid tümörleri yok etmek için sık sık ameliyata başvurulur. Bununla birlikte, eğer tümör yayılmışsa, kemoterapi ve radyoterapiye de ihtiyaç duyulabilir.

2. Kan Kanserleri (Hematolojik Kanserler) Nelerdir?

Kan kanserleri, kanı, kemik iliğini ve lenf sistemini etkiler. Bunlar, lösemi (kan kanseri), lenf kanseri ve omurilik kanseridir.

Kan kanserlerinin karakteristik özellikleri:

Kan kanserleri ortaya çıktıkları noktada solid tümör oluşturmazlar.
Çoğu, kan üretiminin gerçekleştiği kemik iliğinde meydana gelir.
Kan kanseri hücreleri kan içinde ya da lenf sisteminde çoğalır ve normal hücrelere yer bırakmazlar.
Normal kan hücrelerinin, enfeksiyonu önlemek ve kanamayı durdurmak gibi normal görevlerini yapmalarını engellerler.

Kan kanserlerinin çoğu, kanseri kontrol altında tutabilmek için kemoterapi ve/veya radyoterapi ile tedavi edilmektedir.

Kanserin nedenleri nelerdir?

Birçok kanserin oluşmasında birden çok neden vardır. Genellikle, zaman ilerledikçe, hücrelere zarar veren ve onların anormalleşme ihtimalini artıran ve daha fazla bölünmelerini sağlayan birçok farklı etken ortaya çıkar.

Hücre mutasyonu kansere neden olabilir

Genellikle vücuttaki hücreler bölündüğünde, yeni hücreler eski hücrelerin tıpatıp kopyasıdır. Bu süreç yanlış gittiğinde, yeni hücreler eski hücrelerden bir miktar farklılık gösterirler.

Bu değişiklik hücrelerdeki genetik materyal olan DNA içinde olur ve buna mutasyon denir.

Mutasyonlu hücrelerin birçoğu ölürken ya da herhangi bir probleme yol açmazken, çok küçük bir miktardaki mutasyonlu hücre kansere yol açabilir.

Hücreyi mutasyona uğratan nedir?

Ne kadar çok hücre bölünür ise o kadar çok mutasyon olma ihtimali vardır.

Hücre mutasyonlarının çoğu, değişikliğin oluşması için geçerli herhangi bir sebep olmaksızın kendiliğinden gelişir. Bununla birlikte, büyük ihtimalle kansere neden olacak mutasyonlu hücreler oluşmasına imkan sağlayacak belirli nedenler vardır. Bu nedenler:

1. Hücre DNA’sının zarar görmesi

Radyasyon, (güneşten gelen ultraviyole radyasyon da dahil olmak üzere)
Tütün içindeki kimyasallar
Reaktif oksijen türleri denen vücut tarafından üretilen maddeler

2. Hücrelerin daha çok bölünmesi

Yaşlanmak, hücrelerin bölünmüş olma sayısı artmıştır
Kadınlardaki östrojen hormonu göğüs ve rahimdeki bazı hücreleri bölünmeleri için uyarır

3. Ölmeyen anormal hücreler

İnsan papillom virüsü belirli bölgelerdeki anormal hücrelerin yaşamaya devam etmesine ve bölünmesine yardım edebilir.

Kanserin Risk Faktörleri Nelerdir?

Kansere yakalanma ihtimalinizi artıran etkenlere risk faktörleri denir.

Kişini yaşı ya da aile geçmişi gibi bazı risk faktörleri değişemez. Yaşam şekli risk faktörleri gibi faktörler değişebilir.

Kanser için risk faktörleri

Yaşlanmak – birçok kanser türü insanlar yaşlandıkça daha çok görülür.
Aile öyküsü – bazı aileler bir jenerasyondan diğer jenerasyona geçecek hatalı genler taşırlar. Bu geni taşıyan aile üyesinin belirli kanserlere yakalanma riski artmıştır.
Sigara içmek – sigaranın içindeki kimyasallar akciğer kanseri ve diğer bir çok kanser türüne sebep olmaktadır.
Alkol – aşırı alkol tüketimi birçok kanser türüyle bağlantılıdır.
Ultraviyole radyasyon (UV) – güneşten gelen ultraviyole radyasyona maruz kalmak melanomaya ya da diğer cilt kanserlerine sebep olabilir.
Bazı virüs ve organizmalar – insan papilloma virüsü çoğu vakada rahim ağzı kanserine neden olur.
Fazla kilolu ya da obez olmak – belirli kanser risklerini yükseltmektedir.
Diyet ve egzersiz – egzersiz yapmamak ya da sağlıksız bir diyet bazı kanser türlerinin ortaya çıkmasında etkili olabilir.

Kanserin Belirtileri Nelerdir?

Kanserler büyüyüp yayıldıkça vücutta birtakım değişikliklere sebep olur. Neticede bir takım belirtiler gösterir.

Kanserler vücudu aşağıda belirtilen değişik yollarla etkiler.

Şişlik ve yumru oluştururlar
Doku ve organları sıkıştırırlar ya da onların düzgün çalışmasını engellerler
Vücudun çalışma düzenini değiştirecek maddeler üretirler

Kansere yakalanmış bir kişi şu değişikliklerden bazılarını fark eder. Örnek olarak, vücudundaki şişlik hissedebileceği kadar büyümüştür, kanser bir sinirin üzerine baskı uygular ve acıya sebep olur ya da kişi umulmadık bir yorgunluk hissedebilir. Bunlar belirtilerdir.

Bazı kanserler çok erken safhalarda belirtiler gösterebilir. Bazıları ise uzun süre büyüyüp gelişene kadar herhangi bir belirti göstermez.

Kanser Belirtilerini Tanıma

Birçok kanser teşhis edilebilir çünkü kanser belirtileri olan kişi konuyla ilgili olarak doktorunu görmeye gider.

Erken teşhis edilen kanserin tedavisi daha kolaydır.

Kanserin belirtileri hangi tip kanser olduğuna göre değişir. Örnek olarak; Göğüste oluşan bir ur meme kanseri belirtisi, ishal ya da kabızlık bağırsak kanseri belirtisi, öksürme ise akciğer kanseri belirtisi olabilir.

Elbette ki bütün belirtilerin sebebi kanser değildir. Bu yüzden insanların kanser ya da başka bir hastalık olup olmadığını olup olmadıklarını öğrenmek için test yaptırmalıdırlar.

Bununla birlikte, bazı belirtileri fark ettiğinizde mümkün olan en kısa sürede doktorla görüşülmelidir.

İlginizi çekebilir;

önceki yazı

Yüksek Kan Basıncı – Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon) Nedir? Nasıl Ölçülür?

sonraki yazı