Hamile kalmak istemeyen ve cinsel olarak aktif olan kişilerin doğum kontrolü konusunda hangi seçeneklerin olduğunu bilmesi gerekir. Hamileliği önlemede işe yarayabilecek pek çok korunma yöntemi bulunmaktadır. Bununla beraber, hamile kalmayı engellemek için tamamen güvenilir olan tek yöntem cinsel ilişkiden uzak durmaktır.
Birleşik Krallık’taki Aile Planlaması Derneği, cinsel olarak aktif ve sağlıklı olan kadınların %90’ının aşağıda sıraladığımız doğum kontrol yöntemlerinden uygun olanı ya da olanları kullanmadığı taktirde 12 ay içinde hamile kalacaklarını iddia etmektedir. Kişi, ilk cinsel ilişkisi de dahil olmak üzere, doğum kontrol yöntemi uygulamadığı taktirde hamile kalma riski taşır.
Bazı yöntemler reçete olmaksızın temin edilebilir, ancak çoğu yöntem için reçete gerekebilmektedir. Uygulanan her doğum kontrol yönteminin bazı avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Hamile kalmayı önleyebilmek için tasarlanmış farklı doğum kontrol yöntemleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için için okumaya devam edin.
Korunmasız ilişki sonrasında hamile kalma ihtimali çok yüksektir. Bu ihtimalin oluşmasını istemeyen çiftlerden birinin mutlaka korunması gereklidir. Peki hamile kalmamak için ne yapılmalı, alınacak önlemler nelerdir. Şimdi bu konuyla ilgili detaylı yazımıza geçelim.
Hamile Kalmamak İçin Ne Yapılmalı
A. Doğal Korunma Yöntemleri
1. Takvim yöntemi
Düzenli adet görenler olası yumurtlama gününde 7 – 10 gün süresince ilişkiye girmemeli ya da bu dönemde ek koruma yöntemi kullanarak ilişkiye girmelidir.
Dikkat edilmesi gereken nokta yumurtlama tarihinin tam tespit edilmesidir. Tam tespit için bazal vücut ısısı ölçümleri ya da servikal mukus takibi yapılması gerekmektedir.
2. Geri çekme
Ülkemizde en çok tercih edilen bu yöntemde korunmadan cinsel ilişkide bulunan çiftlerde erkek, boşalma öncesi penisini vajinadan çıkarır ve dışarı boşalır.
Riskli bir yöntemdir. Başarılı bir yöntem olmamasının nedeni ise boşalmadan önce de peniste sperm bulunabilmesidir.
Hamile kalma ihtimali yüksek olan bu yöntem önerilmez.
B. Hamile Kalmamak İçin Hormonal metodlar
3. Doğum kontrol hapları
Ostrojen ve progesteron hormonu barındırır. Her gün önerildiği düzende kadın tarafından ağız yoluyla alınır. Koruma oranı çok yüksektir.
Aylık olarak alınan doğum kontrol hapları 21 veya 28 tablet olarak kullanılır. Regl olduktan sonra ilk 5 gün içerisinde başlanır ve 21 gün süresince her gün bir tane alınarak kullanılır. 7 gün ara verildikten sonra yenisiyle devam edilir.
28 günlük olanda ise yine adet gününün ilk 5 gününde başlanır ve 28 gün boyunca kullanılır. 28 günlük haplarda bir haftalık ara yoktur. 28 günlük hapların çıkarılma nedeni arada bulunan 7 günlük süredeki karışıklıkları ortadan kaldırmaktır.
4. Doğum kontrol bant (Evra)
Doğum kontrol hapları gibi etki gösterir. Cilde yapıştırılıp 3 hafta sonra çıkartılıp 1 hafta ara verilir. Bu arada adet olunur. Bu döngü bu şekilde devam ettirilir.
İçeriğindeki hormonlar yumurtlamayı önler ve sperm hücrelerinin rahim ağzındaki mukoza zarına ulaşmasını zorlaştırır. Hormonlar yumurta hücresinin aşılamasına da engel olur.
Göğüs dışında vücudun istenilen bölümüne yapıştırılarak kullanılan bu yöntemin koruyuculuğu % 99′ un üzerindedir. Ayrıca yumurtalık ve endometrium kanserine karşı koruyucu etkisi de bulunmaktadır.
Amerika da yaygın olarak kullanılmaktadır.
5. Cilt altı implantları (Norplant)
Kol derisi altına yerleştirilir ve 5 yıl süre ile progesteron salgılayıp gebeliğe engel olmaktadır. Cilt altına yerleştirilen 6 adet kapsülden her gün belirli miktarda progesteron hormonu salgılanmakta ve yumurtlama engellenmektedir.
Progesteron hormonu, beyinde bulunan hipofiz bezi tarafından salgılanan ve yumurtlamayı sağlayan Luteinizan Hormonunu (LH) baskılayarak etki eder. Progesteron hormonu ayrıca rahim içi dokusunu inceltir ve rahim ağzı mukusu kalınlaştırarak spermlerin içeriye geçişini engeller.
6. Vajinal halka (Nuva ring)
Vajinal halka ( nuva ring ) kadınların her ay vajinasına yerleştirdiği, hamileliği önleyici özelliği bulunan, salgıladığı hormonlar doğum kontrol haplarıyla aynı olan, plastikten yapılmış küçük esnek bir halkadır.
Vajina içine 3 haftalık bir süre için konur ve sonrasında 1 hafta çıkarılır. Bu döngü bu şekilde devam eder. Hormon salgılayarak gebeliğe engel olur.
Vajinal halkayı ( Nuva ring ) kendiniz yerleştirebilir ve çıkarabilirsiniz. Dikkat edilmesi gereken nokta vajinal halkanın aylık siklukusunuzun doğru gününde konulmasıdır.
3 hafta boyunca vajina içinde bırakılan vajinal halkayı ( Nuva ring ) çıkardıktan sonra çöpe atın. Genellikle o hafta adet döneminiz gerçekleşir. Bir hafta sonra kanamanız devam etse de yeni bir halka takın.
7. Aylık iğneler (Mesygina)
Düzenli olarak ayda bir omuz, uyluk ya da kalça bölgesinde kas içine yapılır. Östrojen ve progesteron hormonu içerir. Kadının yumurtlamasını engeller ve rahim ağzında bulunan salgıyı koyulaştırmak suretiyle spermlerin rahim içine geçmesini önler.
Doğum kontrol etkinliği son derece yüksek olan ve 1 ay süreyle koruyan bu yöntemde bir sonraki enjeksiyon için en uygun zaman 28 – 30 gün sonrasıdır.
1 ay boyunca etkili korunma sağlayan bu yöntem her ay yenilenir.
8. Üç aylık iğneler (Depo – Provera)
3 ayda bir düzenli olarak kalçadan enjeksiyon yapılarak uygulanır. Sadece progesteron hormonu içerir. 3 aylık iğneler ( depo – provera ) yumurtalıklarda yumurta hücresi gelişimi ve yumurtlamayı engeller.
Bununla beraber, endometrium’un yapısını ve tüplerin hareket kabiliyetini değiştirerek yumurtlama meydana gelip döllenme olsa bile, bu durum gebeliğin rahme yerleşmesinin önünü keser.
Koruyuculuğu çok yüksektir ve etkili bir yöntemdir.
9. Ertesi gün hapı
Ertesi gün hapı korunmasız ilişki sonrası döllenmiş yumurtanın rahim içine yerleşmesinin öncesinde kullanılmaktadır. Ertesi gün hapları yüksek miktarda progesteron hormonu içermektedir ve yumurta ve spermlerin döllenmesini engellemektedir.
Korunmasız cinsel ilişkiden sonra hamile kalmamak için gebeliğin oluşumuna engel olan ertesi gün hapları ne kadar erken alınırsa etkisi ve güvenilirliği o kadar artacaktır.
En geç 72 saat içerisinde ağız yoluyla alınmalıdır. Ertesi gün hapının sık sık kullanımı sakıncalıdır. Ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
C. Hamile Kalmamak İçin Bariyer Metodları
10. Erkek prezervatifi
En çok kullanılan korunma yöntemlerinden biri olan prezervatif esnek bir kılıftır. Lateksten yapılan prezervatif ereksiyon halindeki erkeklik organına (penis) vajina ile teması olmadan önce takılmalıdır.
En büyük özelliği cinsel ilişki yolu ile geçen hastalıkları kısmen engeller.
11. Kadın prezervatifi
Poliüretandan yapılmış ince bir halka şeklinde olan esnek bir kılıftır. Cinsel birleşmeden önce vajinanın içine yerleştirilir.
Tüm vajina iç duvarını ve rahim ağzını örter. Kullanışlı değildir.
12. Kontraseptif sünger
Poliüretandan yapılmış olup spermisid içeren bir süngerdir ve ilişkiden önce vajina içine yerleştirilir.
Kontraseptif sünger poliüretan köpük serviks kapsayan yumuşak bir disk biçimindedir ve spermlerin rahime girmesini engeller. Bu sünger vajinal kaslar tarafından yerinde tutulur.
İlişkiden bir süre önce takılan ve 24 saat hamilelikten koruyan kontraseptif süngerin çıkarılmasına yardımcı olmak için bir tutacağı vardır.
13. Spiral
Hormon veya bakır içeren plastikten yapılmış bir madde olan spiral doktor tarafından yerleştirilir.
Spermin girişini engellemez ancak döllenmiş olan yumurtanın rahim içerisine yerleşmesini engeller. Rahim içine sığacak büyüklüktedir ve maksimum 5 yıl kalmalıdır.
Çıkarıldığı andan itibaren doğurganlık devam eder.
14. Spermisidler
Jel, tablet, köpük veya fitil şeklinde olup spermleri öldürerek gebeliği engellemektedir.
Spermisidler cinsel ilişkiden 15 dakika önce hazneye bir adet ve olabildiğince derine yerleştirilir. Koruyucu etkileri bir saat sürer.
İlişkiden sonra spermisidin etkili olabilmesi için 6 saat süreyle hazne yıkanmamalıdır.
Uygulamadan sonra 1 saat geçmişse veya ikinci kez cinsel ilişki olacaksa spermisid yeniden uygulanmalıdır.
15. Diyafram korunma
Esnek, halka şeklinde olup rahim ağzını kapatır. İlişkiden 3 saat önce yerleştirilmelidir. Spermin rahme girmesini engelleyerek doğum kontrolü sağlayan esnek, küçük, kauçuk silikondan yapılmış bir alettir.
Hamile kalmamak için etkili bir yöntem olarak kullanılan diyafram cinsel ilişki öncesi vajina içine yerleştirilir ve bir gün boyunca rahim bölgesinde kalabilir.
16. Servikal başlık
Küçük boyutta olur ve lateksten yapılmıştır. Spermisid krem içerir. Serviks ağzını kapatarak hamile kalmaya engel olur. Spermisidler çoğunlukla başlığa eklenmiş durumdadırlar ve sperm hücrelerinin öldürülmesini sağlar.
Servikal başlğın çeşitli boyları vardır. Cinsel ilişkiden 6 saat önce konan servikal başlık 48 saate kadar güvenle yerinde kalabilir.
İlişkiden sonra kadın tarafından çıkartılır ve yıllarca kullanılabilir.
D. Kısırlaştırma (Sterilizasyon)
17. Erkek sterilizasyonu (vazektomi)
Erkek sterilizasyonu yani vazektomi, erkek sperm hücrelerinin testislerden depolandıkları bölgelere geçişin cerrahi yöntemler kullanılarak kalıcı olarak engellenmesi işlemidir.
Vazektomi yapıldıktan sonra geri dönüşü çok zordur. Vücutta hiç bir değişiklik olmaz sadece erkeğin ürettiği spermler dışarıya çıkamaz ve spermler vücut tarafından absorbe edilir.
18. Kadın sterilizasyonu
En etkili ve dünyada en yaygın olarak kullanılan yöntemlerden biri sterilizasyondur.
Laparoskopi veya açık ameliyat ile istenildiği zaman ya da doğum sonrası tüpler bağlanarak sperm geçişi engellenir. Tüp ligasyonu olarak adlandırılır. Sezeryan sırasında da uygulanabilir.
Bu ameliyat iki yöntemle yapılmaktadır fakat değişik şekillerde de yapılabilir. Ancak hepsinde amaç tüplerin bağlanarak sperm geçişini engellemektir.
Geri dönüşü günümüz teknolojisinde sağlanabilse de genelde başarılı sonuçlanmamaktadır. Kararsız olan kişilerin kesinlikle uygulamaması önerilmektedir.
Ameliyat sorunsuz yapılırsa hamilelikten korunma oranı % 100’e yakındır.
Hamilelik Testi Ne Zaman Yapılmalı
Bir kadın, özellikle de kullandığı normal doğum kontrolü yöntemi yakın zamanda başarısızlıkla sonuçlanmışsa ve hamile olduğundan şüpheleniyorsa, gebelik testi yapabilir.
Hamilelik belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz;
- geç regl olmak ya da regl olunmaması
- büyümüş veya hassaslaşmış göğüsler
- yorgunluk
- idrara çıkmada artış
- kusma
- mide bulantısı
Evde gebelik testleri yapmak oldukça ucuzdur ve eczanelerden ya da internet üzerinden satın alınabilir. Bir doktor tarafından sonuçların onaylanması iyi bir fikirdir.
Bariyer yöntemlerden hormonal haplara ve yamalara kadar hamile kalmayı önleyici pek çok seçenek bulunmaktadır.
Farklı insanlar için farklı yöntemler daha çok işe yarayabilir.
Kişi kendisi için uygun olan korunma yöntemini bulana kadar farklı stratejileri deneyebilir.
Etkinlikleri bakımından doğum kontrol yöntemleri farklılıklar gösterir. Cinsel açıdan aktif olan kişiler doktorları ile mevcut seçenekler hakkında konuşmalıdırlar. Böylece kendileri için en iyi yöntemi belirleyebilirler.
Hamile kalmamak için ne yapılmalı konusuyla bağlantılı olabilecek diğer paylaşımlar;
- Cinsel İlişki Sırasında Acı Çekmemek İçin Ne Yapılmalı? 8 Çözüm Yöntemi
- Kadınlarda Cinsel Problemler ve Tedavi Önerileri Nelerdir?
- Kadın Hormonları Nelerdir
- Fit Kadınların Yatakta Daha İyi Olmasının 5 Sebebi