Topuk Dikeni Nedir – Topuk Dikeni Nasıl Teşhis Edilir
Topuk dikeni oldukça çok karşılaşılan bir problemdir. Topuk kemiğinde dışa doğru gelişen sivri uçlu kemiksi bir yapıdır. Çoğunlukla plantar fasciitis ile bağlantılıdır. Plantar fasciitis, plantar fascia bağ dokusunun iltihaplanmasıdır. Bu doku, topuğa bağlı olup ayak tabanı boyunca uzanan dokudur. Topuk dikeni sadece plantar fasciitis nedeniyle oluşmaz fakat plantar fasciitis hastalarının %50′ den fazlasında topuk dikeni problemi ortaya çıkar.
Topuk dikeninin teşhis edilmesi her zaman kolay olmamaktadır. Çünkü diğer ayak dokuları da benzer semptomlar gösterebilmektedir. Eğer topukta ağrı ya da acı varsa ve topuk dikeni olup olmadığını merak ediyorsanız, topuk dikeninin neden olduğunu ve belirtilerini öğrenmelisiniz ki tedavi edebilin ve normal hayatınıza dönün.
Topuk dikeni belirtileri – Topuk dikeni nasıl anlaşılır
1. Ağrı
Topuk dikeni topuğun birçok bölgesinde ortaya çıkabilir. Topuk dikeninin tam olarak nerede çıktığına bağlı olarak ağrının şiddeti değişiklik gösterir. Topuğun arka kısmında, topuğun altında ya da ayak tabanının yanında ortaya çıkabilir.
- Eğer ayağın arka kısmında yukarı ekleme doğru bir ağrı söz konusu ise topuk dikeni topuğun arkasında olabilir.
- Eğer ağrı ayak tabanında ve topuğun ayak tabanına doğru olan ana kıvrımındaysa, topuk dikeni topuğun alt kısmında ortaya çıkabilir.
2. Ağrının en kötü olduğu zamanın farkına varın
Eğer topuk ağrısı çekiliyorsa, ağrının ne zaman en kötü durumda olduğuna dikkat edilmelidir. Topuk dikeniyle bağlantılı ağrının en çok hissedildiği zaman sabah kalkındığında ve ilk adımların atıldığı zamanlarda olur. Ayrıca uzun süre dinlendikten sonra topukların üzerinde adım atıldığında da ağrı oluşabilmektedir.
- Topuk ağrısı ayrıca gün içerisinde ayakların aşırı baskı altında olduğu durumlarda da görülebilir. Çıkıntıya yapılan uzun süreli herhangi bir zorlama ağrıya neden olabilir.
3. Ağrıyı takip altında tutun
Topuk dikeninin temel belirtisi uzun süren ağrıdır. Doktor, genellikle teşhisini ayak topuğundaki ağrının hikayesine dayandırmaktadır. Topuklarda ne sıklıkta ağrı oluştuğunu ve ağrının hangi durumlardayken kendini gösterdiğini kayıt altına almalısınız.
- Doktorların kontrol ediyor olduğu acı türü, genel bir acı mı olduğu, yoksa özellikle fayans ya da ahşap gibi sert yüzeylerde yürürken topuğun tabanındaki hassasiyet mi olduğudur.
4. Topuk dikeninin üst kısmındaki acının nedenini anlayın
Eğer topuğun üst kısmında topuk dikeni varsa duyulan acı aslında direk olarak diken yüzünden değildir. Dışa doğru büyüyen kemiksi yapı, tek başına çok ender olarak acıya neden olur. Fakat vücut dokuları, dikene tampon görevi görüp yardımcı olmak için üzerinde nasır oluşturur. Bu da, yıpranmalara ve bağlantılarda aşınmalara neden olur. Diken, komşu tendonlara, sinirlere ve bağlara baskı yapar.
- Bu da, ağrı, şişme ve incinmelere neden olur.
- Bu türdeki topuk dikeninin en çok etkilediği kısımlar ise Aşil tendonudur. Diken, Aşil aşil tendonunun bulunduğu yerde ağrıya ve hassasiyete neden olur. Bu durum da, ayak parmaklarının kökünde, yere basıldığında acılara neden olmaktadır.
5. Plantar fasciitis ile bağlantılı topuk ağrısının nedenlerini anlama
Eğer diken ayağın orta kısımlarındaysa, ağrı tipik olarak, plantar fascia boyunca, plantar fasciaya zıt yönde hareket ederken diken tarafından meydana gelir.
- Ayakta durulduğunda ya da uzun mesafe yüründüğünde ağrı kötüleşir.
TOPUK DİKENİNİ TEŞHİS ETME
1. Nedenleri anlama
Topuk dikeni ayaklardaki kaslar, bağlar ve tendonlarla alakalı farklı problemler nedeniyle ortaya çıkabilir. Genellikle, topuk dikenleri ayak kasları ve bağ dokularında geniş çaplı zorlamalar olduğu durumlarda ortaya çıkar. Zorlanmalar genellikle, koşmak, uzun mesafe yürüyüşler, sürekli zıplama gibi tekrar eden aktiviteler sonucu ortaya çıkar. Bununla beraber sürekli kendini tekrar eden egzersizlerle de bağlantıları vardır.
Topuk dikenleri ayrıca uygunsuz ya da yırtık ayakkabı giymek sonucunda da oluşabilmektedir.
- Kesin nedenleri tespit etmek biraz zor olabilir çünkü topuk dikeni kaynaklı ağrının, ağrıya neden olan aktiviteden sonra kendini göstermesi zaman alabilir.
- Ağrı ortaya çıktığında takip altına alın. Böylece muhtemel nedenlerle bağlantı kurabilirsiniz.
2. Risk altında olup olmadığınızı anlama
Topuk dikeni konusunda en çok risk altında olan kişiler, ayaklarına en çok baskı uygulayanlardır. Birçok spor etkinliği ya da atletik aktivitelerde yer alarak ayaklarına sürekli tekrarlayan baskı uygulayan insanlar muhtemelen risk grubundadırlar.
Ayrıca hamilelik durumu, obezite ve diyabet problemi yağıyor olmak da risk oluşturmaktadır. İnşaat işçileri, hemşireler, garsonlar, ya da fabrika çalışanları gibi ayakları üzerinde uzun süre durmaları gereken işlere sahip olan kişiler, sert yüzeylerde ayaklarını zorladıkları ve baskı uyguladıkları için risk grubundadırlar.
- Örneğin çok koşan, tenis ya da voleybol oynayan kişile topuk dikeni konusunda risk taşımaktadırlar.
- Ayrıca, eğer düzenli olarak ayağa bol gelen topuklu ayakkabılar giyiyorsanız risk grubundasınız demektir.
3. Doktora gidin
Eğer topuklarda kronik ağrı hissediyorsanız bir doktora görünmekte fayda olacaktır. İlk olarak ayak hastalıkları uzmanına (podiatrist) görünmek iyi bir fikirdir. Eğer genel bir doktora görünürseniz, doktor size ilk muayeneyi yapar ve sizi daha sonra podiatriste gönderir.
Ayak hastalıkları uzmanı muhtemelen geçmişte yaşanılan ayak rahatsızlıkları, diken oluşmasına neden olabilecek zorlama etkenlerini ve normal zamanlarda giyilen ayakkabının durumu ile ilgili sorular soracaktır.
- Doktor, herhangi bir anormalliği tespit edebilmek için eliyle incinmiş ayağı kontrol eder ve hissedilen acıya teşhis koyabilmek amacıyla bunu birkaç kere tekrarlar. Doktor yürüyüş şekli ile beraber ayağın ve eklemin hareket alanını da muhtemelen kontrol eder.
- Tam olarak nasıl bir ağrı hissedildiğini, ağrının etkisini ve ayağın hangi bölgesinin etkilendiğini doktora tam olarak ifade etmek gerekir.
4. Röntgen çektirin
Eğer doktor topuk dikeni olduğundan şüpheleniyorsa, ayakta neler olup bittiğini görmek için röntgen çekebilir. Dikenler ayaklarda dışa doğru büyüyen kemiksi yapılar olduğu için ayaktaki diğer kemiklere çok benzer bir biçimde görülebilir. Ayak hastalıkları uzmanı, ayaktaki normal kemik yapıları ile dikenler arasındaki farkı anlayacaktır. Röntgende görülebilen tipik bir topuk dikeni büyük ihtimalle ayakta en az 6 aydır büyüyordur ve 1,3 cm ye kadar büyümüştür.
Doktor ayrıca, ağrıya neden olmayan diğer kemik dikenleri ya da topuk dikenlerini de bulabilir. Bütün dikenler ağrıya neden olmaz, sadece iltihaplanmaya neden olabilecek kadar uzun süredir var olan ya da hasırlaşmaya neden olan topuk dikenleri ağrıya yol açabilmektedir.
TOPUK DİKENİ TEDAVİSİ İÇİN
1. Ayağı dinlendirin
Topuklarda ilk defa ağrı hissetmeye başlandığında etkilenen bölgeyi dinlendirmek gerekmektedir. Bunu yapmak için topuklara ve plantar fasciaya gereksiz baskı uygulayan bütün aktiviteleri durdurmak gerekir. Bu şu anlama geliyor ki, koşmak, uzun mesafe yürüyüş yapmak ya da ayaklardaki dokuları tahriş edecek zıplama gibi egzersiz ya da fiziksel aktiviteleri durdurmak gerekecektir.
- Birkaç gün dinlenmek genellikle ağrının kaybolmasına yetecektir. Fakat devam eden bir ağrı söz konusu ise diğer seçeneklere başvurmak gerekebilir.
2. Ayağa buz uygulama
Eğer ayak sürekli iltihaplı ise ya da sürekli rahatsız ediyorsa soğuk bir kompresle ya da buzla şişliği rahatlatmayı deneyebilirsiniz. Dondurucudan soğuk bir kompres ve havlu ya da bez alın. Soğuk kompresi havluya sarın ve topuğunuza uygulayın. Bu kompresi 15 dakika kadar uygulayın.
- Topuağ ayrıca buz ve buzlu su da uygulanabilir.
- Cildin soğuğa çok fazla maruz kalmadığından emin olun. Zira cildi yaralayabilir ya da yakabilirsiniz.
- Bu uygulama gün içinde birkaç defa tekrarlanabilir.
- 15-30 dakikadan daha fazla tutmamaya çalışın. Çünkü topuğa kan akışı azalabilir ya da kendinizi daha fazla incitebilirsiniz.
- Özellikle yürüyüşlerden ya da diğer fiziksel aktivitelerden sonra topuğa buz uygulamak son derece faydalı olabilir.
3. Ağrı kesici alın
Ağrı kesicilerin her ne kadar topuk dikenini tedavi etmesi söz konusu olmasa da, dikenin verdiği ağrıyla mücadele edebilmek için reçetesiz satılan ağrı kesicileri kullanmak mantıklı olabilir. Ayağı dinlendirirken ağrının azalmasına yardımcı olması için asetaminofen ya da asprin alabilirsiniz. Ayrıca şişmeyi ve iltihaplanmaları önlemeye yardımcı olan steroid nitelikli olmayan iltihap önleyici ilaçları deneyebilirsiniz. Bu ilaçlardan en popüler iki tanesi ibuprofen ve naproksen dir.
- Yayagın olarak kullanılan steroid nitelikli olmayan iltihap önleyici ilaçlar Advil, Motrin ve Aleve dir.
- Popüler diğer ilaçlar Tylenol ve Bayer.
4. Ayağa tabanlık kullanın
Ayak hastalıkları uzmanı genellikle topuk dikeni tedavisi için ayakkabı içinde giymek üzere tabanlık önerir. Bu, basit bir şekilde topuğu destekler ve korur. Doktor ayrıca, topuk dikeni oluşmasına neden olan ayaktaki mekanik hareket problemlerini düzeltmesi bakımından ayakkabının içerisine yerleştirilmek üzere daha ileri seviye ortotikler de verebilir. Bu, topuktaki baskıyı azaltır ve yürüyüş şeklini düzeltmeye yardımcı olur.
- Doktor ayrıca topuktaki baskıyı dengelemesi ve topuğu desteklemeye yardımcı olması amaçlı topuğunuzu bantlamanızı isteyebilir.
5. Ayakkabınızı değiştirin
Topuk dikeninin neden olduğu ağrılar hafifletmek için giyilen ayakkabının değiştirilmesi iyi bir fikir olabilir. Daha iyi taban ve topuk destekli ayakkabılar, topuklardan baskıyı alan yüksek topuklu ayakkabılar ve belirgin bir seviyede rahat ve destekli koşu ayakkabıları gibi konforlu ayakkabılar tercih edilmelidir.
- İhtiyaç duyulan ayakkabı türü, ayaklarda yaşanan probleme göre değişiklik gösterir. Yapılan aktivite türüne göre değişiklik gösterir ve farklı şekillerde olabilir.
6. Esneme hareketleri yapın
Ayak hastalıkları uzmanı (podiatrist) size calf kası (baldır kası) esnetme egzersizleri önerebilir.
- calf kası esnetmesi için, topuk yerde, iki eli paralel olacak şekilde duvara yaslayın. Sırt düz olacak şekilde bir bacak üstünde esnetin. Dizler bükülü olacak şekilde diğer bacağı ön tarafa itin. kalçayı öne-duvara doğru iterek calf kaslarını esnetin. Calf kaslarında kuvvetli bir gerilme hissetmeniz gerekir. Bu egzersizi her bacak için 20 kere tekrarlayın.